Kemeraltı Camii'nin inşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 3 Kasım 1671 tarihli vakfiyesinde, ayandan Yusuf Çavuşzade Ahmed Ağa tarafından inşa ettirildiği yazılıdır. Günümüzde de dükkanlar ve yapılar arasında sıkışmış durumda bulunan cami, yapıldığı dönemde de iç limanın kıyısına inşa edilmiştir.
Cami ile birlikte kütüphane, sebil ve Mûsâ Bâlî Yakası adıyla anılan medrese inşa edilmiştir. Yapı kuzey ve doğu yönlerinden bir avlu ile çevrilidir. Eski kayıtlarda fevkani yani cami-çarşı şeklinde inşa edildiği de belirtilmektedir. Cami 1774, 1812 ve 1902 yıllarında onarılmıştır. Kemeraltı Anafartalar Caddesi Cephe Düzenleme Projesi ve çevredeki diğer tarihi camilerdeki çeşitli restorasyon projelerine rağmen Kemeraltı Camii, son yıllarda ciddi bir restorasyon geçirmemiştir.
Kemeraltı Camii'nin, cemaat yeri üzeri kubbeyle örtülü kare bir harim ve üç bölümlü son cemaat yerinden oluşan bir plan şemasına sahip iken, kuzeye doğru iki bölüm halinde genişletilerek dikdörtgen haline getirilmiştir. Kuzeyde yer alan son cemaat yeri üzeri üç kısımlı ve üç kubbelidir. Caminin dış duvarları sarı-pembe; içi ise turkuaz renktedir. Caminin avlu girişinde sol cenahta Salepçioğlu ailesi tarafında yapılan bir kütüphane ve bunun yanında yine bir medrese dairesi bulunmaktadır. Bu binanın da dört odası vardır ve günümüzde caminin imam ve müezzini tarafından kullanılmaktadır.
Kemeraltı Camii'nin İbadet mekanı alt sıradakiler yuvarlak kemerli, ikinci sıra pencereler daireler halinde olan iki sıra halinde pencerelerle aydınlatılmıştır.
Harimin içierisinde, özellikle sütun başlarında, pencerelerin üst kısımlarında, kemerler boyunca ve levhalar çevresinde yaldızlı alçı süslemeler bulunmaktadır. Mihrap ve minberdeki süslemeler de altın yaldıza boyanmıştır. Minber yan aynalıklarındaki tek süsleme, ayrıntılarıyla işlenmiş ve üzeri altın yaldızla boyanmış kabartma akantus bitkisidir. Geçit kemeri yuvarlak olan minberin kemerinin tepe noktasında alem motifi; köşeliklerinde ise akantus yapraklarından oluşan ve stilize edilmiş sade birer çiçek örneği görülmektedir. Köşk korkuluklarında, iri birer madalyon içinde içerlek yerleştirilmiş altıgen motifi içerisinde, akantus yapraklarından oluşan bezemeyle doldurulmuştur. Yakın tarihlerde inşa edilen Başdurak Camii'nde de görülebileceği gibi mihrap nişinin hemen önüne, püsküllü kuşakla iki yana çekilmiş birer perde motifi asılmıştır.
Kemeraltı Camii'nin Minberin kemer köşeliklerindeki şemse motiflerinin içinde, Başdurak Camii'nde de görülebileceği gibi Kelime-i Tevhid; kemer alınlığında ise ayet kitabesi bulunmaktadır. Minaresi kesme taş kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefeli olup binanın kuzeydoğu köşesinde bulunmaktadır.
Kemeraltı Camii'nin Anafartalar Caddesi'ne bakan cephesinde 1990'ların sonuna kadar açık olan 18. yüzyılda inşa edilmiş sebil bulunmaktaydı. Kemeraltı Camii, Konak Meydanı ve İzmir Saat Kulesi'nden Kemeraltı'na girenlerin ilk görebileceği camilerden birisidir. Anafartalar Caddesi üzerindeki ilk keskin viraj üzerinde yani Yemiş çarşısı'na dönülen köşe başında bulunmaktadır. Etrafı çeşitli dallarda ticaret yapan dükkanlar ve lokantalarla çevrilidir. Ocak 2016 itibariyle camide imam hatip görevinde , müezzin görevinde ise Hüseyin Matiç bulunmaktadır.
Kaynak.
